Istorijat Lifta

---

Lift je tip transporta, koji pomera ljude ili robu od poda do vrha zgrade, plovila ili drugih struktura. Potreba za lakšim prenosom sirovina, drvene građe i uglja, doprinela je razvoju liftova. Tehnologija koju su razvijale ove industrije, kao i uvođenje konstrukcije liftova sa čeličnim sajlama, dovela je do tehnologije po kojoj se liftovi uglavnom i danas prave. 

Najstarija poznata referenca u vezi lifta, pronađena je u projektima arhitekte Markus Vitruvius-a (Marcus Vitruvius Pollio), koje je obelodanio Arhimed 287-212 p.n.e. Markus je svoj prvi lift najverovatnije napravio 236. godine p.n.e. U nekim pronađenim izvorima iz kasnijeg perioda, spominju se lift u obliku kabine, koja je bila pričvršćena za konopac. Te liftove koji su bili zakačeni na konopac, pokretali su ljudi, ali i životinje. Sredinom 19. veka liftove je pokretala parna snaga, a ti liftovi su se koristili za prenošenje većih količina robe u fabricima i rudnicima. 

 

Počevši od 1823. godine, liftovi su se počeli koristiti i u druge svrhe. Arhitekte Hormer i Burton koji su radili u Londonu, projektovali su izgradili i pokrenuli novu turističku atrakciju. To je bio panoramski lift, kojim su bogati ljudi imali mogućnost da plate vožnju ovim liftom. Panoramski lift je bio postavljen u centru Londona i klijenti koji su vožnju platili, mogli su sa izuzetno velike visine da uživaju u predivnom panoramskom pogledu grada Londona.

Hidraulični lift je osmislio i projektovao Sir Viliam Armstrong 1846. godine. Ovaj tip lifta je zamenio dosadašnji sistem liftova koji su radili na paru, a prvi put je korišten u pristaništu Tinesajd (Tineside). Sistem hidrauličnog lifta je koristio Paskalov (Pascal) zakon i taj sistem je omogućio nošenje robe veće težine. 

Napuljski arhitekta Gaetano Genovese je ugradio tip lifta koji je u tome vreme, svojim dizajnom bio apsolutno ispred svog vremena. Lift je bio obložen kestenjastim drvetom od javorovog drveta, imao je ugrađeno svetlo, dve drvene klupe i prekidač koji se aktivirao rukom čak i izvan lifta. Lift je nazvan „Letećom stolicom“, koristio je sistem sa zupčanicima i imao je dizajniran sigurnosni sistem, koji bi zaustavio lift u slučaju da puknu sajle.

Prva zgrada koja je imala ugrađene putničke liftove, bila je poslovna zgrada The Equitable Life Building u Njujorku 1870. godine. U Liverpolu u Engleskoj, arhitekta Peter Elis (Peter Ellis) sa jednim engleskim arhitektom, postavlja prve liftove, koji su opisani kao Paternoster liftovi.

Verner von Simens (Werner von Siemens) je prvi dizajnirao električni lift. Anton Freisler (Anton Freissler) je bio pronalazač, koji je dodatno razvio ideju Simensa i kasnije pokreće svoju kompaniju za proizvodnju liftova u tadašnjoj Austro-Ugarskoj. Brzinu i sigurnost električnih liftova poboljšao je Frank Sprag, koji je dodao kontrolu poda, kontrolu ubrzanja lifta te osmislio automatske liftove. J.V. Maeker 1874 godine patentiranom metodom, omogućava potpuno sigurno otvaranje i zatvarenje liftova. Američki pronalazač Aleksandar Mils (Alexander Miles), prvi patentira proizvodnju liftova.