Istorijat prozora

---

Prozor je otvor na vratima, zidu ili krovu, a omogućava prodor vazduha, svetlosti i zvuka, ako je otvoren. Kada je zatvoren, sprečava prodor vazduha, kiše, snega, vetra pa i zvuka u unutrašnjost prostorije. 

Svaki dan barem jednom pogledate kroz prozor i nismo sigurni da li ste se ikada zapitali, ko ga je i kada prvi put izmislio i napravio. Poreklo reči prozor najverovatnije dolazi od Engleskog starosandeskog (Old Norse) „vindauga“ ili „vindr“ u prevodu vetar, kao i „auga eye“, prevedeno „vetrovo oko“.

Pojam prozor prvi put se pominje u ranom 13. veku p.n.e. i izvorno se odnosio na „neizgorenu rupu u krovu“. Reč prozor je zamenio naziv iz staroengleskog jezika, gde je bukvalno prevedeno taj naziv definisao prozor kao „otvor za oči“ ili „vrata za oči“. Međutim veliki broj germanskih jezika, usvajaju latinski naziv „fenestra“, kako bi mogli opisati „prozor sa staklom“. Sličan naziv za prozor dolazio je iz Švedskog jezika „fonster“, ali i Nemačkog „fenster“. Zanimljivo je kako su veliki uticaj na Englesku reč prozor, imali skandinavski jezici. 

Prozori su u 13. veku p.n.e. bili neglazeni otvori na krovu, kako  bi mogli primiti što više svetlosti tokom dana. Tada su bili prekriveni tkaninom, životinjskom kožom ili drvetom. Kasnije su prozori bili izgrađeni i prekriveni korišćenjem više sitnih delova prozirnih materijala. To su bili spljošteni delovi životinjskog roga, tanki komada mermera kao što je fengit ili komadića stakla. Ovi materijali su bili postavljani u okvire prozora, koji su bili od metala, drveta pa čak i olova. 

Na dalekom istoku opet sasvim drugačija priča, jer je za popunjavanje šupljine prozora bio korišćen papir. Za prozor na kome je postavljeno staklo, prvi su znali Rimljani. Ova tehnologija je najverovatnije bila razvijena u Egiptu za vreme vladavine Rimljana. U Aleksandriji se pojavljuju prvi stakleni prozori, mada sa lošim optičkim karakteristikama. Bilo je potrebno više hiljada godina da bi se razvila proizvodnja stakla za prozore, kako bi staklo bilo dovoljno prozirno da bi se kroz njega moglo sve jasno videti.

Razvijale su se tokom vekova razne tehnike proizvodnje prozora. Započinje proizvodnja pravougaonih tankih stakala za prozore, što je dovelo ujedno i do proizvodnje uskih prozora, koji su na sredini bili razdvojeni vertikalnom podrškom, pod nazivom mulion (mullion). Zanimljivo je da su stakleni prozori bili naročito popularni kod radnika dobrovoljaca u Evropi. Za to vreme u Kini, Japanu i Koreji najviše su bili popularni papirni prozori, koje su u tim zemljama smatrali i da su i ekonomični. 
I dok su šupljine okvira prozora, bile popunjavane sa pločama od spljoštenog životinjskog roga još u 14. veku, prozori od stakla su se u običnim domovima u Engleskoj, počeli postavljati tek u 17. veku.