Istorijat Trga mladenaca

---

Na sadašnjem prostoru Trga mladenaca, bila je smeštena Žitna pijaca. Ova pijaca je funkcionisala na tadašnjem trgu, koji je nosio naziv Brašnarski trg, tačnije Trg brašnarske vage.

Na ovom trgu je 1797. godine bio iskopan bunar, a izuzetno velika pijaca koja je bila smeštena u centru grada, prostirala se čak sve do ovog bunara. Brašnarski trg je imao ovaj naziv, jer su se na ovom trgu na pijačnoj vagi merile žitarice. Gradske vlasti odlučuju tada da se ukloni  Žitna pijaca i trg kompletno renovira. Renovirani trg dobija novi naziv Jelisavetin trg, zatim Vilsonov trg, Lenjinov trg da bi u kasnijem vremenu poneo naziv Trg mladenaca, ime koje ovaj trg i danas sa ponosom nosi.
Trg mladenaca kakvog danas poznajemo, posedovao je sasvim drugačiji izgled.

Svoje prve prepoznatljive crte, dobio je u prvoj polovini 18. veka. U to vreme na ovom prostoru, bilo je smešteno ribarsko naselje, koje su tadašnji stanovnici zvali Prnjavor. Od sredine tog veka, preciznije od 1748. pa sve do 1786. godine tu je bila formirana zgrada magistrata. Nema puno sačuvanih podataka o tome koji su objekti ranije postojali na samom trgu. Ono što se zna da je izgrađeno nekoliko impozantnih zdanja, koja su ipak sačuvana i koja i danas krase ovaj deo Novog Sada.

Na žalost 1849. godine u velikoj buni, uništeni su brojni objekti od velikog istorijskog značaja. Nakon velikog razaranja mnogih objekata u buni, župan Feliks Parčetić odlučuje da organizuje i pomogne kompletnu obnovu trga. On odlučuje da se izgradi palata rezidencijalnog tipa, koja je urađena u takozvanom klasicističkom tipu. Parčetić je ovu impozantnu palatu izgradio u periodu između 1885. i 1889. godine. Jedno kraće vreme krajem 19-tog veka, palata je bila u vlasništvu poznate porodice Fau. Početkom 20-veka, ovo predivno zdanje, prelazi u vlasništvo dr. Armina Kosovića. Kosović 1914. godine predaje projekat, kojim je želeo da se izgradi vodovod u ovo prelepo zdanje.

Projektom je bila predviđena ugradnja grejnih tela i kada u kupatila. Hrvatska štedionica iz Zagreba, kupuje ovaj objekat 1922. godine, a zdanje je 1947. godine konfiskovano od strane tadašnje države. Godine 1950. zgrada postaje vlasništvo Gradskog narodnog odbora.  

 Palata nekada poznatog plemića i velikog župana Feliksa Parčetića, kasnije se pretvara u matičarsko zdanje. I danas se na samom ulazu u ovu predivnu palatu, može videti prelep plemićki grb porodice Parčetić. Feliks Parčetić je plemićku titulu dobio, zbog svog ličnog zalaganja i doprinosa u opšte zbližavanju Srba i Mađara, prosvetnog rada i urbanizacije Novog Sada.

Osim ove palate na trgu su izgrađeni i drugi značajni objekti, poput nekadašnje zgrade Trgovačke akademije. U sadašnjem vremenu u ovom objektu je smeštena ekonomsko-trgovačko-turistička ugostiteljska škola „Svetozar Miletić“. 
Zanimljiv je podatak da je u zgradi sadašnje stare pošte u 19. veku, bio smešten tada nadaleko čuveni hotel „Central“. Hotel „Central“ je bio projektovan i izgrađen u stilu neorenesanse i klasicizma. Ovaj hotel je tada ispred objekta, posedovao prelepu prostranu baštu. Tokom leta u ovoj bašti su bile organizovane brojne igranke za omladinu, a uz samu baštu, bila je smeštena i stanica i parking za fijakere. Iz nekih starih spisa se saznaje da su mnogi Jermeni nakon mise, dolazili subotom u baštu tada najlepšeg hotela u regiji sa svojim suprugama, sinovima i ćerkama. Oni su sa svojim porodicama sedeli u bašti hotela „Central“ i uživali u prolasku mnogih fijakera, koji su omogućavali izuzetno romantičnu vožnju ulicama Novog Sada. Ovaj poznati hotel tog vremena, 1899. godine, prelazi u vlasništvo pošte. Kada je probijen i formiran tadašnji bulevar Kraljice Marije, zgrada u kojoj je bio hotel, pretvorena je u poštu. 

Možemo slobodno reći, kako je jedan od najimpozantnijih objekata na sadašnjem Trgu mladenaca, Adamovićeva palata. Ova palata je pripadala kako se tada govorilo, poznatoj varoškoj porodici Adamović. Porodica je bila izuzetno poznata po proizvodnji izuzetno kvalitetnog konjaka i vina vrhunskog kvaliteta. Malo Novosađana zna da su vinogradi ove porodice, bili smešteni na sadašnjem naselju Telep. Adamovićeva palata, bila je izgrađena 1911. godine i to kao prva trospratna zgrada u Novom Sadu. 

Čuvenu palatu su projektovale poznate arhitekte iz Budimpešte Friđeš Špigel i geza Markuš. Na formiranje ovog projekta, veliki uticaj je imala mađarska secesija. Posebno interesantan modernistički duh ovog objekta, obeležava krovna konstrukcija sa prelepim gaudijevskim dimnjacima. Adamovićeva palata sa tri sprata, posedovala je dva ulaza, velike luksuzne stanove na spratu i lokale u prizemlju. 

Smatra se da Matičarsko zdanje po bogatstvu primenjene takozvane štuko dekoracije, nema nikakve sličnosti sa drugim objektima. U svečanoj sali, velikom predvorju na vertikalama zidova koji se nalaze iznad stepeništa i podestu prvog sprata, kao i na plafonima, postavljeni su prelepi motivi kao što su: lavlje maske, krilati anđeli i vaze sa cvećem. Ove prelepe motive tačnije dekoracije, izradio je izuzetno poznat i cenjen novosadski gipsar i vajar Julije Anika. Poznato je i da je Julije Anika takođe ukrasio i fasadu gradske kuće u Novom Sadu, predivnim alegorijskim figurama. U plan Novog Sada 1900-te godine, zgrada „Matičarskog zdanja“ po prvi put biva i zvanično ucrtana. 

U ranim 50-tim godinama, Trgom mladenaca su prolazili i novosadski tramvaji. Tramvaji su kao prevozno sredstvo bili u funkciji od 1911. pa sve do 1958. godine. Glavna tramvajska linija je prolazila baš kroz Petefijevu (sada Železničku ulicu), preko sadašnjeg Trga mladenaca sve do glavnog gradskog trga. 

Mnogu istoričari tvrde da kako je ovaj trg u poslednjih sto godina, ipak u osnovi zadržao isti izgled. Krajem 90-tih je potpuno renoviran i tada je izgrađena kapija u obliku luka ispod koje bi mladenci treblo da se venčaju. Planirano je takođe da se stari bunar, koristi kao bunar želja, ali obe ove ideje nisu zaživele pa se mladenci i dalje venčavaju u svečanoj sali matičarskog zdanja. Trg mladenaca 1998. godine biva ukrašen javnim obeležjem, fontanom i kapijom želja, koje je projektovao Mladen Marinkov, inače poznati akademski vajar. Tri sudbonosna događaja, rođenje, venčanje i smrt, protkani su kroz obnovljeno zdanje porodice Parčetić. Poznato je da se Matičarsko zdanje grada Novog Sada u ovom objektu sa manjim prekidima koristi, već više od 60 godina.

Možemo reći kako je Trg mladenaca u suštini i trg sa puno naziva, koji su nastajali kroz njegovu bogatu istoriju. Predlažemo vam da svratite na ovaj trg, ubacite novčić u bunar želja, zamislite neku želju pre nego novčić ubacite i možda vam se želja zaista i ispuni.

Link ka sajtu sa koga je korišćena fotografija:
www.facebook.com/stare.ns